HABER MERKEZİ - 21 Şubat Dünya Anadil Günü dolayısıyla yapılan etkinliklerde, Kürtçe başta olmak üzere tüm dillerin eğitim dili olması ve yasal güvenceye alınması çağrısı yapıldı.
Birleşmiş Milletler (BM) Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Genel Kurulu, 1999 yılında 21 Şubat gününü “Dünya Anadil Günü” olarak kabul etti. 2000 yılından bu yana her yıl 21 Şubat “Dünya Anadil Günü” olarak kutlanıyor. Bu kapsamda bugün birçok kentte birçok etkinlik düzenlendi. Etkinliklerde, Kürtçe başta olmak üzere tüm dillerin eğitim dili olması ve yasal güvenceye alınması talep edildi.
AMED
Amed Sağlık Platformu, Selahattin Eyyubi Devlet Hastanesi önünde açıklama yaptı. Kürtçe "Anadilsiz sağlık olmaz" pankartı taşıyan sağlıkçılar, "Ücretsiz, nitelikli, ulaşılabilir anadilde sağlık" yazılı önlükler giydi. Amed Tabip Odası yöneticilerinden Sabire Aygün, "Anadilde sağlık hizmetlerine olan talep, sağlık hakkının, tedavi hakkının, hasta hakkının ve temel insan hakkının bir parçasıdır. Eşit ve değerli bir hizmet için sağlık alanında anadil kullanılmalı, dil engelleri azaltılarak hastalar ve sağlık çalışanları arasında iletişim ve güven oluşturulmalıdır. Sağlık alanında temel nokta hastalara zarar vermemektir. Hastayı ve dilini anlamadan hastaya zarar vermemek nasıl mümkün olabilir? Zararın önlenmesi ve sağlık hizmetlerinin sunulması için ırk, milliyet, dil, cinsiyet, din ve sınıf ayrımı yapılmamalıdır" dedi.
Sabire Aygün, "Kürtçe bilen sağlık çalışanlarının Kürtlerin yaşadığı bölgelerdeki hastanelerde çalışması gerekiyor. Sağlık alanında anadil sorununun çözümü için eğitimin her kademesinde anadilde eğitim resmileştirilmeli, anadilde yaşam her alanda korunmalıdır. Herkesin kendi dilinde sağlık hizmeti alabilmesini istiyoruz" taleplerini sıraladı.
'KÜRTÇENİN STATÜSÜ TANINMALI'
Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırmaları Derneği (MED-DER), Mezopotamya Vakfı, Amed Barosu Kürtçe Dil Komisyonu ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Amed Şubesi Dil ve Kültür Komisyonu, 21 Şubat Dünya Anadil Günü kapsamında panel düzenledi. Amed Barosu Tahir Elçi Konferans Salonu’nda düzenlenen panele, çok sayıda kişi katıldı. Salona Kürtçe ve Kırmancki lehçesinde “Kürtçeye, Kürtçe eğitime statü” yazılı pankart asıldı. Moderatörlüğünü Avukat Semire Nergiz’in yaptığı panelde, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Dil, Kültür ve Sanat Komisyonu Eşsözcüsü Avukat Cemile Turhallı ile Avukat Sezgin Dinç konuşmacı olarak yer aldı.
'DİLİN STATÜSÜ İÇİN MÜCADELE EDECEĞİZ'
“Dil ve Siyaset” başlığı altında konuşma gerçekleştiren Cemile Turhallı, dil ve siyasetin bir birinden ayrı olduğuna dair anlayışın yanlışlık olduğunu söyleyerek, dilin siyasetin merkezi olduğuna dikkat çekti. Dilin siyaseti yönlendirdiğini belirten Cemile Turhallı, “Siyasette hayatımızı yönlendirir. Tüm ekonomi, sosyoloji, sosyal bilimler siyasetle şekillenmiştir” diye kaydetti. Kürtçenin çok zengin olduğunu ve kıymetinin bilinmesi gerektiğini vurgulayan Cemile Turhallı, “Hukuki açıdan statü sahibi olması önemli, dilin statüsü için mücadele edeceğiz” dedi.
‘STATÜSÜZLÜĞÜN ORTADAN KALKMASI GEREKİYOR’
“Hukuki açıdan Kürt dilinin statüsü” başlığıyla konuşmasını gerçekleştiren Dinç de, Cumhuriyetin kurulmasından önce ve sonra çıkartılan kanunlarla, yasalarla Kürtçeye dönük getirilen yasaklamaları, engellemeleri hatırlattı. Son dönemlerde Kürtçeye dönük kimi kısıtlı imkanlar verilse de kanunlarda hala Kürtçeye yer olmadığını belirten Dinç, “Kürtçe hala statüsüz. Bu statüsüzlüğün ortadan kalkması gerekiyor” diye belirtti.
BELEDİYELERDEN KÜRTÇE ETİKET DAĞITIMI
Amed Büyükşehir, Sur Xana Axpar (Çınar) ile Bismil belediyeleri de esnafları ziyaret ederek, Kürtçe meyve etiketlerini dağıttı.
DÊRSIM
Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) Dêrsim Şubesi'nde açıklama yapıldı. Açıklamanın Türkçesini Eğitim Sen Dêrsim Şube Başkanı Mehmet Aşkın, Kürtçesini ise Yapı Yol Sen Şube Başkanı Evrim Ay okudu. Kürtçenin Kirmançkî lehçesinde konuşan Ay, "Anadilde eğitim hakkı temel bir haktır. İçinde büyüdüğü kültürel ortamı dili aracılığıyla öğrenen ve kendi anlam dünyasını anadiliyle geliştiren bir çocuğun, okula başladığında dilinin yok sayılması, kimliğinin tanınmaması anlamına gelir. Dil, bir toplumun kültürünün gelişmesi için temel bir unsurdur. Bu nedenle anadilde eğitim, kültürün kuşaklar arasında aktarılması için elzemdir" vurgusu ayptı.
ANKARA
Eğitim Sen Genel Merkezi'nde açıklama yapıldı. Eğitim Sen Genel Başkan Kemal Irmak, anadilde eğitimin bir insan hakkı olduğunu vurguladı. Irmak, devletlerin ve hükümetlerin nitelikle ve demokratik bir eğitimi herkese sağlama zorunda olduğunu kaydetti. Irmak, anadilde eğitim için gerekli ortamın sağlanması gerektiğini vurguladı.
ADANA
İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Eğitim Sen Adana şubeleri de İnönü Parkı'nda açıklama yaptı. Açıklamaya, kentteki sivil toplum örgütü temsilcileri katıldı. Konuya ilişkin açıklama yapan Eğitim Sen Adana Şube Başkanı Fatih Toprak, milyonlarca öğrencinin anadillerinde eğitimden mahrum bırakıldığını, bunun hala devam ettiğini belirtti. Çok dilli eğitimin çocukların pedagojik gelişimine olumlu yansımasına değinen Toprak, "Eğitim sisteminde tek dilliliği esas alan uygulamalar, pedagojik ve psikolojik sorunlara yol açmaktadır" dedi.
DEM Parti Adana Örgütü öncülüğünde, 21 Şubat dolayısıyla yapılan açıklamada, "Toplumsal barışı sağlamanın yolu dil barışından geçer" diye mesajı verildi. İnönü Parkı'nda yapılan açıklamada Açıklamada Kürtçe metni DEM Parti Adana İl Eşbaşkanı Helin Kaya, Türkçesini ise DEM Parti Adana İl Eşbaşkanı Seyfettin Aydemir okudu.
HATAY
İHD İskenderun Şubesi, dernek binası önünde açıklama yaptı. Açıklamayı yapan İHD İskenderun Şubesi Eşbaşkanı Coşkun Selçuk "Her bireyin doğal hakkı kendi anadili ile eğitim alması ve dünya ile iletişim kurması hakkının ivedilikle hayata geçirilmesini talep ediyoruz" ifadelerini kullandı.
MERSİN
Mersin'de Sanatolia Kolektif Atölyeleri, İHD, Eğitim Sen ve Özel Öğretmenler Sendikası, Özgür Çocuk Parkı'nda açıklama yaptı. Türkçe ile Kürtçenin Kurmancî ve Kirmançkî lehçelerinde yapılan açıklamada, "21 Şubat Dünya Ana Dili Günü kutlu olsun pankartı açıldı. Açıklamada sık sık, "Zimanê me rûmeta me ye" ve "Anadilde eğitim engellenemez" sloganları atıldı. Türkçe açıklamayı yapan İHD Şube Mersin Es¸bas¸kanı Gazi I·nci, ulus devlet anlayışın anadilde eğitimin önünde en büyük engel olduğunu belirtti. I·nci, "Ulus devlet anlayışı asimilasyoncu, tekçi ve yasaklayıcı bir anlayışla anadilde eğitim taleplerini reddetmektedir. Ulus devlet anlayışı bir toprak parçası üzerinde yaşayan bütün bireylerin tek dili konuşmaya, eğitim görmeye ve diğer faaliyetlerini sürdürmeye zorlamaktadır" diye konuştu.
Açıklama Sanatolia Kolektif Atölyeleri sanatçılarının çaldığı erbaneler ve stranlar eşliğinde sona erdi.
RIHA
Riha'da Demokratik Bölgeler Partisi (DBP), Özgür Kadın Hareketi (TJA) ve DEM Parti ortak açıklama yaptı. DEM Parti ilçe binası önünde yapılan açıklamaya çok sayıda kişi katıldı. Kürtçe ve Arapça "Dilimiz onurumuzdur", "Dil olmadan yaşam olmaz" ve "Her yer Kürtçe her zaman Kürtçe" dövizleri taşındı. DEM Parti Eyyübiye Belediyesi Meclis üyesi Celal Altun kısa bir açıklama yaptı.
Devamında konuşan DEM Parti Milletvekili Ömer Öcalan, Kürtçeye dönük asimilasyon politikalarına dikkati çekerek, "Yüz yıldır Kürtçe inkar ediliyor. Bu inanca, modern hukuk ve vicdana göre kabul edilemez. Yüz yıldır dilimiz inkar ediliyor. 'Türkçe konuş çok konuş' politikası çökmüştür. Herkes diline sahip çıkmalı. Kürtçe resmi eğitim dili olmalı" ifadelerini kullandı.
Wêranşar (Viranşehir) ve Sêwereg (Siverek) ilçelerinde açıklama yapıldı. DEM Parti ilçe örgütleri tarafından yapılan açıklamada, Kürtçeye dönük yasaklamalara tepki gösterildi.
ŞIRNEX
Şirnex'in Cizîr (Cizre) ilçesinde Sanat Sokağı'nda açıklama yapıldı. Birca Belek Dil ve Kültür Derneği ile Kamu Emekçileri Sendikası Konfederasyonu'na (KESK) bağlı Eğitim Sen öncülüğünde yapılan açıklamaya çok sayıda kişi katıldı. Buradaki açıklamada da Kürtçenin eğitim dili olması ve yasal güvencenin sağlanması talepleri öne çıktı.
Birca Belek Dil ve Kültür Derneği'nden Rojger Nuh Ant, "Kürtçe hala bir çok alanda yasaklanıyor. Baskı, imha ve asimilasyon politikalarına maruz bırakılıyor. Kürdistan'ın her yerinde devlet kurumları asimilasyon değirmeni gibi çalışıyor. Kürt diline yapılan bu saldırılar insanlık suçudur" dedi. Ant, devletin Kürtlere ve değerlerine olan yaklaşımının birbiriyle bağlantılı olduğuna işaret ederek, "Bunun açık örneği Sayın Abdullah Öcalan'dır. Abdullah Öcalan başından bu yana tarihi, toplumsal, özgürlükçü, bütün dil, kültür ve kimliklerin özgürlüğünü istiyor. Bunun için de paha biçilmez bir mücadele yürütüyor. Sayın Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğünü savunmak Kürt dili özelinde bütün dillerin özgürlüğü anlamı taşır" diye konuştu.
DEM Parti Şirnex Milletvekili Newroz Uysal Aslan ise, asimilasyon politikalarına değinerek, "Kürtçe eğitim dili olana dek mücadele etmeye devam edeceğiz. Çocukların anadilde eğitim görmeleri ve yaşamaları gerekiyor" dedi.
Açıklama sonrası Kürtçe şarkılar eşliğinde halay çekildi.
MÊRDÎN
Mêrdîn'in Qoser (Kızıltepe) ilçesinde Özgürlük Meydanı'nda açıklama yapıldı. Açıklamada "Bê ziman jiyan nabe" ve "Zimanê me rûmeta me ye" sloganları atıldı. Eylemde "Zimanê Kurdî" şarkısı seslendirildi. Meydanda yapılan yürüyüşün ardından DEM Parti İlçe Eşbaşkanı Abidin Unay konuştu. 21 Şubat'ı bir kez daha yasaklarla karşıladıklarını kaydeden Unay, Türkiye'nin "diller mezarlığına" döndüğünü söyledi. Unay, "Gelin bu toprakları dillerin cenneti yapalım" dedi.
DEM Parti Milletvekili Beritan Güneş Altın, yurttaşlara çocuklarına anadillerini öğretme çağrısı yaptı.
COLEMÊRG
Colemêrg merkez ve Gever ilçesinde açıklama yapıldı. DEM Parti İl Örgütü önünde yapılan açıklamada İl Eşbaşkanı Kadir Şahin konuştu. Gever merkezde yapılan açıklamada ise İlçe Eşbaşkanı Ercan Sevmez konuştu. Açıklamalarda, dil üzerindeki baskılara dikkat çekildi.
WAN
KESK Wan Şubeler Platformu, Cumhuriyet Caddesi üzerinde bulunan Şekerbank önünde açıklama yaptı. Sivil toplum örgütlerinden de çok sayıda kişi açıklamaya katıldı. Açıklamada sık sık “Bê ziman jiyan nabe” ve “Zimanê me rûmeta me ye” sloganları atıldı. Eğitim Sen Wan Şube Sekreteri Lokman Babat, Türkiye’de birçok dilin yok olma riski ile karşı karşıya olduğunu söyledi. Babat, "Devletin geliştirdiği özel politikalar ile Türkçe dışındaki diller yok ediliyor. Göstermelik olarak okullarda verilen dersler, bazı üniversitelerde açılan bazı bölümlerin isimlerinin ‘yaşayan diller’ olarak adlandırılması o dillerin isimlerinin yok sayılması anlamına geliyor” dedi.
XELFETÎ
DEM Parti Xelfetî (HALFETİ) ilçe örgütü önünde basın açıklaması yapıldı. Açıklamada konuşan TJA aktivisti Edle Fidan, "Toplumsal barışı sağlamak için dillerin barışının sağlanması gerekiyor. Bunun için de anadilin önündeki engeller bir an önce kaldırılmalıdır" dedi.
DÎLOK
İHD Dîlok Şubesi, Dîlok Adliyesi önünde basın açıklaması yaptı. Açıklamada konuşan İHD Dîlok Şube Eşbaşkanı Bahri Oğuz, yurttaşların anadillerinde yaşayabilmeleri için asimilasyon ve baskı politikalarının bir an önce son bulması gerektiği çağrısı yaptı. Açıklama alkışlarla sona erdi.
MERSİN
İnsan Hakları Derneği (İHD), Özel Sektör Öğretmenleri Sendikası, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) ve Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) Mersin Şubeleri, Sanatolia’da etkinlik düzenledi. Etkinliğe demokratik kitle örgütü temsilcileri ile çok sayıda yurttaş katıldı. Etkinlikte, Sözyüzü Edebiyat Derneği ve Sanatolia sanatçıları sahne aldı. Etkinliğin başında konuşmacılar anadilinin önemine vurgu yaparak, Kırmanckî ve Türkçe kısa anlatılara yer verdi. Etkinlik, dengbêjlerle devam etti. Ardından Sözyüzü Edebiyat Derneği’nden Jana Med İnanç’ın Kürtçe şiirler okumasıyla devam etti. Daha sonra sanatçılar Şirin Kaya, Mücahit Göker, Gülhan Bişeng, Kadir Çat ve Emirhan Sarıgül Ermenice, Keldanice, Kürtçe’nin Kurmanci ve Kırmançkî lehçeleriyle ezgiler söyledi.
Etkinlik, halaylarla sona erdi.
